Zasady adaptacji i digitalizacji materiałów edukacyjnych
Adaptacja materiałów edukacyjnych polega na przystosowaniu takich materiałów do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Jest ona wykonywana po to, aby umożliwić studentom z różnymi niepełnosprawnościami korzystanie ze standardowych materiałów, występujących najczęściej w formie papierowej.
Adaptacja powinna się odbywać zgodnie z poniższymi zasadami:
- Publikacja elektroniczna w zakresie wizualnej prezentacji treści musi uwzględniać zasady projektowania uniwersalnego.
- Adaptowany materiał powinien być jak najwierniejszy oryginałowi i zawierać wszystkie jego istotne elementy.
- Prezentacja informacji musi zapewniać spełnienie wymagań Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.1), z uwzględnieniem poziomu AA, w tym w szczególności:
- zapewnienie poprawnej semantycznie struktury zgodnej ze standardami;
- stosowanie jednoznacznych i unikalnych tytułów oraz śródtytułów oznaczonych właściwymi znacznikami struktury;
- oznaczanie języka treści oraz każdej treści obcojęzycznej;
- dodanie tekstów alternatywnych dla wszystkich elementów graficznych, w tym opisów pustych dla elementów dekoracyjnych, a także szczegółowych opisów;
- zapewnienie możliwości obsługi nawigacji oraz elementów interaktywnych za pomocą klawiatury;
- wyraźne oznaczenie wszystkich elementów aktywnych, z widocznym oznaczeniem fokusu oraz jednoznacznym opisem niezależnym od kontekstu;
- zapewnienie możliwości zmiany wielkości czcionki oraz możliwości dopasowania treści do wielkości ekranu bez zmiany układu treści;
- zapewnienie przejrzystej, uporządkowanej struktury publikacji z wyraźnie oddzielonymi akapitami i innymi blokowymi elementami tekstu;
- formułowanie instrukcji i komunikatów, które nie zależą wyłącznie od jednej charakterystyki zmysłowej, takiej jak dźwięk, kolor, kształt czy lokalizacja wizualna;
- zapewnienie właściwego kontrastu wszystkich elementów funkcjonalnych lub przekazujących treść na poziomie co najmniej 4,5 do 1.
- Zalecenia dotyczące układu strony i formatowania treści:
- Stosujemy układ jednokolumnowy – tekst zapisany w kilku kolumnach zamieniamy na tekst, zapisany w jednej kolumnie;
- Stosujemy pionowy układ strony – np. jeżeli w książce występuje tabela w układzie poziomym, w adaptacji zastosujemy układ pionowy;
- Nie dzielimy wyrazów pomiędzy stronami – w przypadku występowania takiej sytuacji w oryginale, przenosimy cały wyraz na poprzednią stronę;
- Stosujemy poziomy układ tekstu – tekst występujący ukośnie lub pionowo zamieniamy na poziomy;
- Nie dzielimy akapitów poprzez umieszczanie w nich grafik – np. jeżeli na 14 stronie publikacji znajduje się część akapitu, grafika, a dokończenie tego akapitu znajduje się na stronie 15, przenosimy dokończenie akapitu ze strony 15 na poprzednią stronę, po nim umieszczamy grafikę, następnie znacznik oddzielający strony;
- Wszelkie zmiany wprowadzone do treści książki, powinny zostać ujęte w części "Uwagi do wersji zaadaptowanej". Mogą one dotyczyć sposobu adaptacji obszernej tabeli występującej w publikacji na kilku stronach czy umieszczenia dodatkowego wyróżnienia w przypadku, gdy w oryginale zostało ono dokonane jedynie za pomocą koloru. Taką uwagę należy również zamieścić bezpośrednio przed zmienianym elementem;
- Wyjaśniamy skróty występujące w tekście, za wyjątkiem skrótów powszechnie stosowanych i znanych, czyli: itp., itd., m.in., np., str., s., tzn. Wykaz skrótów możemy umieścić na końcu publikacji.
Etapy adaptacji:
- Szczegółowe przejrzenie całości materiału, który będzie adaptowany, zwrócenie uwagi na występujące w nim grafiki, wzory matematyczne, tabele i inne elementy ze szczególnym uwzględnieniem elementów niestandardowych oraz powtarzalnych.
- Dobór niezbędnych technik adaptacyjnych dla konkretnego materiału i zaplanowanie jego adaptacji.
- Digitalizacja materiału.
- Przeprowadzenie procesu optycznego rozpoznania tekstu - OCR.
- Adaptacja książki według wytycznych.
- Weryfikacja zaadoptowanego materiału.